 |
พระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์) เป็นบุตรคนโตของขุนกนกเรขา(ทองดี)กับนางนิ่ม เกิดเมื่อวันที่4กันยายนพ.ศ.2403 ตรงกับวันอังคาร ณ บ้านเลขที่ 81 ตรอกไข่ถนนบำรุงเมือง ตำบลหลังวัดเทพธิดากรุงเทพมหานครท่านได้เรียนปี่ชวากับครูชื่อ“หนูดำ” ส่วนวิชาดนตรีปี่พาทย์อย่างอื่นได้ศึกษา อย่างจริงจังกับครูช้อยสุนทรวาทิน(บิดาของพระยาเสนาะดุริยางค์จนบรรลุแตกฉานท่านเข้ารับราชการตั้งแต่เมื่อ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระยศเป็นพระยุพราชได้ทูลขอพระราชทานบรรดาศักดิ์จากพระบาท สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวให้นายแปลกเป็นที่“ขุนประสานดุริยศัพท์" นับจากนั้นก็ได้รับพระราชทานเลื่อนบรรดาศักดิ์มาเป็นลำดับจนได้เป็นที่“พระยาประสานดุริยศัพท์” เจ้ากรมปี่พาทย์หลวงในสมัยรัชกาลที่6ความรู้ความสามารถของพระยาประสานดุริยศัพท์นั้นเป็นที่กล่าวขวัญเรื่องลือ ว่าท่านเป็นผู้ที่ถึงพร้อมด้วยฝีมือความรู้ปฏิภาณไหวพริบท่านเป็นครูและเป็นศิลปินที่หาได้ยากยิ่ง.เมื่อปีพ.ศ.2428 ท่านได้รับเลือกให้ไปร่วมฉลองครบรอบร้อยปีของพิพิธภัณฑ์เมืองอวิมปลีย์ที่ประเทศอังกฤษผลขอการบรรเลงขลุ่ย ของท่านป็นที่พอพระราชหฤทัยของสมเด็จพระราชินีนาถวิคตอเรียเป็นอย่างยิ่งถึงกับรับสั่งขอฟังเพลงขลุ่ยเป็น การส่วนพระองค์ในพระราชวังบัคกิ้งแฮมอีกครั้งในการบรรเลงครั้งหลังนี้สมเด็จพระนางเจ้าวิคตอเรียทรงลุกจาก ที่ประทับและใช้พระหัตถ์ลูบคอพระยาประสานฯพร้อมทั้งรับสั่งถามว่าเวลาเป่านั้นหายใจบ้างหรือไม่ เพราะเสียงขลุ่ย ดังกังวานอยู่ตลอดเวลาพระยาประสานดุริยศัพท์ได้แต่งเพลงไว้ดังนี้คือ พม่าห้าท่อน เขมรราชบุรี ลาวคำหอม ลาวดำเนินทราย เขมรทรงดำเนิน(เขมรกล่อมพระบรรทม)เขมรปากท่อ เขมรใหญ่ ดอกไม้ไทร ถอนสมอ ทองย่อน เทพรัญจวน นารายณ์แปลงรูป แมลงภู่ทอง สามไม้ใน อาถรรณ์คุณลุงคุณป้า พราหมณ์เข้าโบสถ์ ธรณีร้องไห้ มอญร้องไห้ แขกเห่ อนงค์สุดา วิเวกเวหา แขกเชิญเจ้าย่องหวิด3 ชั้นเป็นต้นความสามารถทางดนตรีของท่านนั้นทำให้ท่านมีลูกศิษย์ที่มีความสามารถเป็นทวีคูณขึ้นไปและศิษย์ของท่าน เป็นที่รู้จักโดยทั่วไปคือ พระประดับดุริยกิจ (แหยม วิณิณ) พระเพลงไพเราะ (โสม สุวาทิต) หลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง)หลวงบรรเลงเลิศเลอ (กร กรวาทิน) พระยาภูมิเสวิน (จิตร จิตตเสวี) อาจารย์มนตรี ตราโมท ครูเฉลิม บัวทั่ง เป็นต้นพระยาประสานดุริยศัพท์ ป่วยโดยโรคชราและถึงแก่กรรมเมื่ออายุได้ 65 ปีเมื่อวันที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2467
|